.jpg)
شهرستان مهریز
شهرستان مهریز با وسعت 14684 کیلومترمربع در سی کیلومتری شهرستان یزد قرار دارد. این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان به نام‌های: ارنان، بهادران، تنگ چنار، خورمیز و میان‌کوه است. که از این تعداد 137 آبادی دارای سکنه و 158 آبادی خالی از سکنه است.
بنای شهرستان مهریز را به «مهرنگار» دختر «انوشیروان» نسبت داده‌اند. «مهرنگار» دختر انوشيروان دستور مي‌دهد قنات‌هايي در منطقه احداث شوند كه با طي مسير كمتري به مظهر خود برسند. پس از آنكه اين قنات‌ها موجبات آباداني قصبه يا ناحيه مربوطه را فراهم آوردند، فرمانبرداران شاهزاده ، آبادي جديد را «مهرگرد» ناميدند. عنوان مهرگرد در گذشت زمان به « مهريجرد» تبديل شد و امروزه مهريز خوانده مي‌شود.این تاریخ باشکوه نشان از قدمت دیرینه و بسیار قدیمی این منطقه از استان یزد می دهد که در جای جای این شهرستان هنوز هم می توان آثار و ابنیه گرانقدری را از آن زمانها مشاهده نمود. همچنین خورمیز را بنام « هرمیز» برادر او و دژ دفاعی آن را نیز منسوب به او می دانند.
بلندترین نقطه مهریز را می توان در ارتفاعات غربی و جنوب غربی شامل: امتداد رشته کوه شیرکوه، کوه لاخسه ،کوه مدوار و کوه سیاه دانست که اغلب جویبارهای فصلی از سرچشمه های ارتفاعات این شهرستان می باشد.
وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است(بناهاي باستاني محوطه غربال بيز اشكاني، قلعه خورميز ساساني، قلّاع و كاروانسراهاي دوره هاي مختلف معماري اسلامي). وجود بناهاي باشكوه اقتصادي (كاروانسراها، باغ ها و...) سياسي، نظامي (عمارات اربابي، قلاع روستايي عظيم و...) مذهبي (مساجد، قدمگاه ها، حسينيه ها و...) تدافعي - ديده باني (برج هايديده باني) و سازه هاي عظيم خشتي - آجري زيادي كه درسطح اين شهرستان پراكنده اند،خودگواهي است بر عمران و آباداني اين منطقه در گذشته است.
بنای شهرستان مهریز را به «مهرنگار» دختر «انوشیروان» نسبت داده‌اند. «مهرنگار» دختر انوشيروان دستور مي‌دهد قنات‌هايي در منطقه احداث شوند كه با طي مسير كمتري به مظهر خود برسند. پس از آنكه اين قنات‌ها موجبات آباداني قصبه يا ناحيه مربوطه را فراهم آوردند، فرمانبرداران شاهزاده ، آبادي جديد را «مهرگرد» ناميدند. عنوان مهرگرد در گذشت زمان به « مهريجرد» تبديل شد و امروزه مهريز خوانده مي‌شود.این تاریخ باشکوه نشان از قدمت دیرینه و بسیار قدیمی این منطقه از استان یزد می دهد که در جای جای این شهرستان هنوز هم می توان آثار و ابنیه گرانقدری را از آن زمانها مشاهده نمود. همچنین خورمیز را بنام « هرمیز» برادر او و دژ دفاعی آن را نیز منسوب به او می دانند.
بلندترین نقطه مهریز را می توان در ارتفاعات غربی و جنوب غربی شامل: امتداد رشته کوه شیرکوه، کوه لاخسه ،کوه مدوار و کوه سیاه دانست که اغلب جویبارهای فصلی از سرچشمه های ارتفاعات این شهرستان می باشد.
وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است(بناهاي باستاني محوطه غربال بيز اشكاني، قلعه خورميز ساساني، قلّاع و كاروانسراهاي دوره هاي مختلف معماري اسلامي). وجود بناهاي باشكوه اقتصادي (كاروانسراها، باغ ها و...) سياسي، نظامي (عمارات اربابي، قلاع روستايي عظيم و...) مذهبي (مساجد، قدمگاه ها، حسينيه ها و...) تدافعي - ديده باني (برج هايديده باني) و سازه هاي عظيم خشتي - آجري زيادي كه درسطح اين شهرستان پراكنده اند،خودگواهي است بر عمران و آباداني اين منطقه در گذشته است.
منبع: میراث فرهنگی یزد