حمام سنتی خان یزد
حمام خان یزد حمام خان معروف به گرمخانه نور حمامی است بنا شده توسط محمد تقی خان بافقی حاکم یزد به سال ۱۲۱۲(ه.ق) درمیدان خان و در کنار مجموعه خان یزد واقع می‌باشد . این حمام در زمینی به مساحت ۱۱۷۰ متر مربع و با زیر بنای ۹۰۰ متر مریع بنا گردیده که شامل بخشهای مختلفی از جمله گاوروتون، شاه نشین، خزینه می‌باشد. امروزه از این بنا به عنوان چایخانه و رس حمام خان معروف به گرمخانه نور حمامی است بنا شده توسط محمد تقی خان بافقی حاکم یزد به سال ۱۲۱۲(ه.ق) درمیدان خان و در کنار مجموعه خان یزد واقع می باشد.
این حمام در زمینی به مساحت ۱۱۷۰ متر مربع و با زیر بنای ۹۰۰ متر مریع بنا گردیده که شامل بخش های مختلفی از جمله گاوروتون، شاه نشین، خزینه می باشد. امروزه از این بنا به عنوان چایخانه و رستوران سنتی استفاده می گردد. حمام خان (گرمابه نور) دارای سه مسیر دسترس است که آن را به میدان خان، بازارچه کاشیگری و بافت مسکونی مجاور مرتبط می سازد. بنای حمام مشتمل بر ورودی ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آنها و همچنین استخری در کنار گرمخانه می باشد. فضای سربینه از نظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت کن و جای نهادن کفش تعبیه شده است.
این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه شده در گنبد تامین می شود. سطوح داخلی سربینه در اصل با نقاشی هایی مزین بوده که امروزه تنها بخشی از آن تزیینات برجای مانده است. حمام خان یزد در دوره اخیر تعمیر و بازسازی شده و با تغییر کاربری به چاپخانه سنتی تبدیل یافته و جدیداً نیز به ثبت تاریخی رسیده است. جنس دیوارها از سنگ یا آجر با اندود شفته‌ی آهك است؛ روی دیوارهای نبش شاه‌نشین در بدو ورودی حمام، آثاری از نقاشی‌های مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار دیده می‌شوند كه متاثر از شاهنامه‌اند.
در مصالح به‌كار رفته در حمام، سنگ در شالوده، كف‌سازی، قرنیزها، حوض‌ها و قرینه‌ها، آجر در ساختمان، ستون‌ها، دیوارسازی، جرزها و تیغه‌های سقف و خشت در ساختن دیوارها، سقف فضای پشتیبانی، گاورو و طویله استفاده شده است. این بنا شامل ورودی، دالان، سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و استخر است كه هر كدام كاربردهایی دارند. دالان، فضایی است كه در واقع، سلسله مراتب ورودی، خروجی و سربینه را ایجاد می‌كند و سربینه، فضایی وسیع و سرپوشیده برای پوشیدن لباس و آماده شدن برای ورود به گرمخانه است. میان‌در نیز فضایی بین سربینه و گرمخانه است كه گرمخانه نیز خود فضایی تقریبا شبیه سربینه دارد؛ گرمخانه چهار ستون در وسط و دو سقف گنبدی‌شكل دارد كه دور تا دور ستون‌ها را احاطه كرده‌اند. استخر، فضایی سرپوشیده و نسبتا بزرگ برای استحمام است كه توسط شاه‌نشین با گرمخانه ارتباط دارد. خزینه نیز فضایی سرپوشیده است كه در حد فاصل گرمخانه و تون كه پر از آب گرم است، قرار دارد و برای استحمام استفاده می‌شده است. تون نیز زیرزمینی دخمه‌مانند در كنار قرینه‌ی آب گرم است كه برای سوختن هیزم باهدف گرم كردن آب از آن استفاده می‌شده و گاورو نیز فضایی باریك، دراز و شیب‌دار است كه برای حركت گاو و كشیدن آب از چاه استفاده می‌شده است. اكنون این حمام تحت كاربری رستوران سنتی، پذیرای مهمانان شهر كویری یزد است. توران سنتی استفاده می‌گردد. این بنا در مجاورت میدان خان و بازارچه کاشیگری واقع گردیده و توسط محمدتقی خان – سر سلسله خاندان مشهور به خوانین یزد که در سال ۱۱۶۱ ه. ق به حکمرانی یزد رسید – ساخته شده است. حمام خان (گرمابه نور) دارای سه مسیر دسترس است که آن را به میدان خان، بازارچه کاشیگری و بافت مسکونی مجاور مرتبط می سازد. بنای حمام مشتمل بر ورودی ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آنها و همچنین استخری در کنار گرمخانه می باشد. فضای سربینه از نظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت کن و جای نهادن کفش تعبیه شده است. این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه شده در گنبد تامین می شود. سطوح داخلی سربینه در اصل با نقاشی هایی مزین بوده که امروزه تنها بخشی از آن تزیینات برجای مانده است. حمام خان یزد در دوره اخیر تعمیر و بازسازی شده و با تغییر کاربری به چایخانه سنتی تبدیل یافته و جدیداً نیز به ثبت تاریخی رسیده است.
آدرس: یزد، خیابان قیام، میدان خان
این حمام در زمینی به مساحت ۱۱۷۰ متر مربع و با زیر بنای ۹۰۰ متر مریع بنا گردیده که شامل بخش های مختلفی از جمله گاوروتون، شاه نشین، خزینه می باشد. امروزه از این بنا به عنوان چایخانه و رستوران سنتی استفاده می گردد. حمام خان (گرمابه نور) دارای سه مسیر دسترس است که آن را به میدان خان، بازارچه کاشیگری و بافت مسکونی مجاور مرتبط می سازد. بنای حمام مشتمل بر ورودی ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آنها و همچنین استخری در کنار گرمخانه می باشد. فضای سربینه از نظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت کن و جای نهادن کفش تعبیه شده است.
این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه شده در گنبد تامین می شود. سطوح داخلی سربینه در اصل با نقاشی هایی مزین بوده که امروزه تنها بخشی از آن تزیینات برجای مانده است. حمام خان یزد در دوره اخیر تعمیر و بازسازی شده و با تغییر کاربری به چاپخانه سنتی تبدیل یافته و جدیداً نیز به ثبت تاریخی رسیده است. جنس دیوارها از سنگ یا آجر با اندود شفته‌ی آهك است؛ روی دیوارهای نبش شاه‌نشین در بدو ورودی حمام، آثاری از نقاشی‌های مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار دیده می‌شوند كه متاثر از شاهنامه‌اند.
در مصالح به‌كار رفته در حمام، سنگ در شالوده، كف‌سازی، قرنیزها، حوض‌ها و قرینه‌ها، آجر در ساختمان، ستون‌ها، دیوارسازی، جرزها و تیغه‌های سقف و خشت در ساختن دیوارها، سقف فضای پشتیبانی، گاورو و طویله استفاده شده است. این بنا شامل ورودی، دالان، سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و استخر است كه هر كدام كاربردهایی دارند. دالان، فضایی است كه در واقع، سلسله مراتب ورودی، خروجی و سربینه را ایجاد می‌كند و سربینه، فضایی وسیع و سرپوشیده برای پوشیدن لباس و آماده شدن برای ورود به گرمخانه است. میان‌در نیز فضایی بین سربینه و گرمخانه است كه گرمخانه نیز خود فضایی تقریبا شبیه سربینه دارد؛ گرمخانه چهار ستون در وسط و دو سقف گنبدی‌شكل دارد كه دور تا دور ستون‌ها را احاطه كرده‌اند. استخر، فضایی سرپوشیده و نسبتا بزرگ برای استحمام است كه توسط شاه‌نشین با گرمخانه ارتباط دارد. خزینه نیز فضایی سرپوشیده است كه در حد فاصل گرمخانه و تون كه پر از آب گرم است، قرار دارد و برای استحمام استفاده می‌شده است. تون نیز زیرزمینی دخمه‌مانند در كنار قرینه‌ی آب گرم است كه برای سوختن هیزم باهدف گرم كردن آب از آن استفاده می‌شده و گاورو نیز فضایی باریك، دراز و شیب‌دار است كه برای حركت گاو و كشیدن آب از چاه استفاده می‌شده است. اكنون این حمام تحت كاربری رستوران سنتی، پذیرای مهمانان شهر كویری یزد است. توران سنتی استفاده می‌گردد. این بنا در مجاورت میدان خان و بازارچه کاشیگری واقع گردیده و توسط محمدتقی خان – سر سلسله خاندان مشهور به خوانین یزد که در سال ۱۱۶۱ ه. ق به حکمرانی یزد رسید – ساخته شده است. حمام خان (گرمابه نور) دارای سه مسیر دسترس است که آن را به میدان خان، بازارچه کاشیگری و بافت مسکونی مجاور مرتبط می سازد. بنای حمام مشتمل بر ورودی ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آنها و همچنین استخری در کنار گرمخانه می باشد. فضای سربینه از نظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت کن و جای نهادن کفش تعبیه شده است. این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه شده در گنبد تامین می شود. سطوح داخلی سربینه در اصل با نقاشی هایی مزین بوده که امروزه تنها بخشی از آن تزیینات برجای مانده است. حمام خان یزد در دوره اخیر تعمیر و بازسازی شده و با تغییر کاربری به چایخانه سنتی تبدیل یافته و جدیداً نیز به ثبت تاریخی رسیده است.
آدرس: یزد، خیابان قیام، میدان خان
منبع عکس و مطالب: صداوسیمای مرکز یزد